Μπουένος Άιρες

(Βuenos Αires). Πόλη (13.818.677 κάτ. το 2001) και πρωτεύουσα της Αργεντινής. Ιδρύθηκε το 1536 από τον κονκισταδόρ Πέδρο δε Μεντόσα και καταστράφηκε αμέσως μετά από τους Ινδιάνους. Τα ζώα που είχε φέρει ο Μεντόσα, αφού γύρισαν στην άγρια κατάσταση, πολλαπλασιάστηκαν με εκπληκτικά γρήγορο ρυθμό στην εύφορη πεδιάδα και έγιναν ιδιοκτησία των πρώτων κτηνοτρόφων. Η πόλη, που ανοικοδομήθηκε το 1580 από τον Χουάν δε Γκαράι, προόδευσε χάρη στην κτηνοτροφία και στο εμπόριο με το Περού και τη Βραζιλία. Πρωτεύουσα της αντιβασιλείας του Ρίο ντε λα Πλάτα από την ίδρυσή της (1776), το Μ.Ά. είχε από τη στιγμή εκείνη εξαιρετικά γρήγορη ανάπτυξη, τόσο οικονομική όσο και πολιτιστική. Οι κάτοικοί του το υπερασπίστηκαν όταν οι Άγγλοι επεχείρησαν εισβολή και το 1810 εγκατέστησαν αυτοκυβέρνηση για τις εσωτερικές υποθέσεις. Μετά την ανεξαρτησία της Αργεντινής, ως κέντρο εξουσίας των πορτένιος, συμμετείχε στις διαμάχες ανάμεσα στους ενωτικούς (ουνιτάριος) και τους ομοσπονδιακούς (φεντεράλες). Το 1853, όταν με τη νίκη των τελευταίων οι επαρχίες της Α. αποτέλεσαν ομοσπονδία με πρωτεύουσα την Παρανά, η πόλη παρέμεινε απομονωμένη αποτελώντας αυτόνομο κράτος, και μόνο το 1861 εντάχθηκε στην ομοσπονδία, της οποίας έγινε πρωτεύουσα το 1880, όταν ανακηρύχθηκε ομοσπονδιακό διαμέρισμα και χωρίστηκε από την ομώνυμη επαρχία. Το 1936 έγινε εκεί μια διάσκεψη όλων των αμερικανικών κρατών. Το Μ.Ά. βρίσκεται –οριζόμενο στα βόρεια και στα ανατολικά από τον Ρίο ντε λα Πλάτα, που στο σημείο αυτό έχει πλάτος 45 χλμ. – σε μια προσχωσιγενή αναβαθμίδα στις παρυφές της Πάμπας. Η δημογραφική ανάπτυξή του ακολούθησε την ιστορική σπουδαιότητά του και οι 55.400 κάτοικοι του 1822 τριπλασιάστηκαν το 1869, ενώ το 1895 έγιναν 663.000 και το 1914 περίπου 3 εκατομμύρια. Σήμερα γύρω από την πόλη εκτείνεται ένα αστικό συγκρότημα, το μείζον Μ.Ά., με 13.818.677 κάτ. (σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού της χώρας), που περιλαμβάνει επίσης 19 παρτίδος που αποτελούν μέρος της επαρχίας, ανάμεσα στα οποία κυριότερα είναι τα Ματάνσα, Μορόν, Λανούς και Λόμας δε Σαμόρα. Πολεοδομικά, η πόλη αναπτύχθηκε την περίοδο της αποικιοκρατίας σε σχέδιο σκακιέρας, αποτελούμενο από κουάδρας (τετράγωνα) με πλευρές 129 μέτρων τα οποία χωρίζονται από οδούς πλάτους 10 μ., με δύο μόνο εγκάρσιες, την Ντιαγκονάλ Νόρτε και τη Σουρ, που ξεκινούν από την Πλάσα δε Μάγιο, οικονομικό και εμπορικό κέντρο. Στο δεύτερο μισό του 19ου αι. το κέντρο συστηματοποιήθηκε στις γαλλικές μορφές της Δεύτερης Αυτοκρατορίας με το άνοιγμα μεγάλων λεωφόρων και από το 1880 η αστική περιοχή επεκτάθηκε ημικυκλικά γύρω από το αποικιακό κέντρο και με άξονα τον ποταμό, κατά μήκος μιας δέσμης οδών με υπερσύγχρονα κτίρια, που ακολουθούσαν την πορεία των αγροτικών δρόμων της Πάμπας. Ο καθεδρικός ναός (που κτίστηκε το 1593, αν και ξανακτίστηκε τον 18ο αι.), το μέγαρο του Καμπίλντο, οι ναοί Μέρσεντ, Σάντο Ντομίνγκο και Ελ Πιλάρ και η Κάσα Ροσάδα, κατοικία του αρχηγού του κράτους, είναι τα πιο ενδιαφέροντα κτίρια. Μεγάλο πνευματικό κέντρο, το Μ.Ά. –έδρα πανεπιστημίου– διαθέτει ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, πολυάριθμα μουσεία (ανάμεσα στα οποία και των καλών τεχνών, των διακοσμητικών τεχνών και εκείνο της ισπανοαμερικανικής τέχνης) και πλούσιες βιβλιοθήκες. Στις εκβολές του ποτάμιου δικτύου που σχηματίζεται από τον Παρανά και τον Ουρουγουάη και στη συμβολή των κυριότερων εθνικών οδικών και σιδηροδρομικών αρτηριών, η πόλη διαθέτει λιμάνι, που –χάρη στις σπουδαίες εργασίες βυθοκόρησης του Ρίο ντε λα Πλάτα και στον σύγχρονο εξοπλισμό– είναι ένα από τα πιο σημαντικά του κόσμου. Το Μ.Ά. είναι το μεγαλύτερο οικονομικό κέντρο της χώρας. Περιβάλλεται από μια πλούσια περιοχή εξειδικευμένη στην παραγωγή σιταριού και στην κτηνοτροφία βοοειδών και είναι το σπουδαιότερο κέντρο συγκέντρωσης των εσωτερικών προϊόντων και των αγαθών που προορίζονται για εξαγωγή. Οι βιομηχανικές δραστηριότητες, ενισχυμένες από βορειοαμερικανικές και ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και εφοδιασμένες με τεχνολογικά προηγμένα συγκροτήματα, είναι πολύ διαφοροποιημένες και περιλαμβάνουν τους τομείς της μηχανουργίας (αυτοκίνητα, σιδηροδρομικό υλικό), των ναυπηγείων, των χημικών προϊόντων, της υφαντουργίας, των ειδών διατροφής, των ειδών υπόδησης, της υαλουργίας και του καπνού. Η πόλη, που συνδέεται με δύο πετρελαιαγωγούς με τα κοιτάσματα του Κάμπο Ντουράν και της Μεντόσα και με αγωγό φυσικού αερίου με το κοίτασμα του Πίκο Τρουνκάδο, διαθέτει επίσης συγκροτήματα για διύλιση πετρελαίου. Ο αερολιμένας Εσέισα (40 χλμ. στα ΝΔ της αστικής περιοχής) είναι κόμβος των κυριότερων διεθνών αεροπορικών γραμμών. Φωτογραφία από δορυφόρο της ΝΑΣΑ της πόλης Μπουένος Άιρες (φωτ. NASA, earth.jsc.nasa.gov). Η Μπόκα, τυπική συνοικία του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, από τις ελάχιστες που διατηρούν το χρώμα της παλαιάς πόλης. Τμήμα του Μπουένος Άιρες, πρωτεύουσας της Αργεντινής και μεγαλύτερης πόλης της Νότιας Αμερικής.